Gelişmiş ekonomilerde bağımsız hareket etmesi beklenen merkez bankalarının aksine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son yıllarda AKP’nin talimatları ile yürüttüğü ekonomi politikaları ile Türkiye ekonomisini bir felaket girdabına sürüklerken, 2021 yılında önlenemeyen döviz krizine karşı Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulaması hayata geçirilmişti.
İktisatçılar, KKM’nin Türkiye ekonomisine yıllarca süren yapısal sorunlar getirebileceği uyarısında bulunmuş olsa da, özellikle 2023 yılının yaz aylarında seçim ekonomisine başlayan AKP, 14 Mayıs’a kadar yaşanması muhtemel bir kur krizini önleyebilmek için her türlü döviz talebi oluşturabilecek uygulamaya yasaklar getirirken, yatırımcıların KKM’ye yönelmesini artırabilmek için uygulamayı cazip hale getirebilecek teşvikler dağıttı.
Atılan bu adımların ardından KKM’ye yönelik ilgi rekor seviyelere yükselirken, Kur Korumalı Mevduat havuzunda biriken toplam para da 14 ve 28 Mayıs seçimlerinin ardından tarihi bir sıçrama göstererek 3 trilyon 407 milyar 948 milyon liraya ulaştı.
KKM’DE DÜŞÜŞ 12. HAFTASINA GİRDİ
Uygulamadaki korkunç büyüme, Türkiye ekonomisi için bir alarm durumu ortaya çıkarırken, yeni ekonomi yönetiminin başlattığı tasfiye adımları sonucunda sürpriz gelişmeler yaşanmaya devam ediyor.
Temmuz ayında Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile KKM hesaplarında tasfiye sürecine başlayan Merkez Bankası, ilerleyen tarihlerde bankacılık sektörüne KKM özelinde yeni sınırlandırmalar getirirken, KKM havuzundaki erime 12. haftasına girdi.
600 MİLYAR LİRANIN ÜZERİNDE ÇIKIŞ YAŞANDI
21 Aralık 2021’de hayata geçen KKM, yaklaşık 2 yıl aradan sonra en büyük haftalık çıkış serisini geçtiğimiz ay itibarıyla tamamladı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bugün yayımladığı ve 10 Kasım tarihine kadar olan verileri esas aldığı raporunda KKM’deki paranın 2 trilyon 838 milyar 788 milyon liraya gerilediğini duyurdu.
Geride kalan hafta itibarıyla 83 milyar lira düşüş gösteren uygulama, tasfiyenin tam olarak ne zaman tamamlanacağına yönelik soruları gündeme getirdi.
AZALAN PARAYA NE OLUYOR?
Kur Korumalı Mevduat havuzundan çıkan para, farklı kanallara dağılıyor olsa da uzmanlar havuzdan çıkan paranın yalnızca küçük bir bölümünün yeniden döviz tevdiat hesaplarına gittiği görüşünde.
TCMB’nin örtülü talimatları ile KKM’den çıkacak paralara yüzde 45 ile 50 seviyelerinde mevduat faizi öneren bankalar, çıkışların büyük bir bölümünü Türk lirası faizi olarak muhafaza etmeyi başarırken, döviz hesaplarına ani girişin önlenmesi özellikle dolar/TL tarafında yaşanan yükselişi sınırlı tutmaya yardımcı oldu.
2 MİLYAR 838 TRİLYON DÖVİZE GİDERSE NE OLUR?
12 haftalık tasfiye sürecinde 600 milyar liraya yakın bir erime yaşanmış olsa da, KKM havuzunda bulunan paranın döviz karşılığı hala 100 milyar liraya yakın bir seviyede bulunuyor.
Uygulamaya tepeden inme şekilde yapılacak kısıtlamalar, ani çıkışlara neden olabileceği gibi bu çıkışların önemli bir bölümünün döviz tevdiat hesaplarına yönelmesi Türkiye’de yeni bir kur krizini tetikleyebilir.
KKM NE ZAMAN SONA ERDİRİLECEK?
Bu doğrultuda Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın koordineli bir çalışma yürüttüğü belirtilirken, son olarak 2 Kasım tarihinde KKM hesapları için zorunlu karşılık payının yalnızca yüzde 5 oranında artırılması da tasfiye sürecinin aceleye getirilmeyeceğine işaret ediyor.
Ekonomi yönetimi, iktidar ile yaptığı görüşmelerde KKM’nin tamamen sonlanması için 2024 yılının sonunu işaret ederken, Aralık ayında alınması beklenen karar ile Kur Korumalı Mevduat bir yıl süreyle uzatılacak.